Mikołaj II

Biedroneczka

Mikołaj II Aleksandrowicz Romanow

18 maja 1968 w Sankt Petersburgu - noc 17/18 lipca 1918 w Jekaterynburgu

Urodził się w petersburskim pałacu jako pierwsze z pięciorga dzieci Aleksandra III i Marii Fiodorowny (Dagmary Duńskiej). W dzień jego urodzin w kościele prawosławnym wypada wspomnienie św. Hioba, co sam Mikołaj traktował jako zły znak. Miał trzech braci: Aleksandra (zmarł jako roczne dziecko), Jerzego i Michała, oraz siostry: Ksenię i Olgę. Razem z rodzeństwem został wychowany w prostych warunkach, spał na twardym łóżku, mył się w zimnej wodzie. Aleksander III nie poświęcał dużej uwagi dzieciom, opiekowała się nimi ich matka, caryca Maria Fiodorowa. Mikołaj dorastał w poczuciu głębokiego respektu wobec ojca, podczas gdy matka bywała wobec niego nadopiekuńcza, co wyraźnie było widać w jego późniejszym życiu. Dominująca pozycja ojca w rodzinie mogła skutkować wyrobieniem u Mikołaja postawy ukrywania swoich uczuć i niezdolności do samodzielnego podejmowania decyzji, zwłaszcza że to jemu, jako najstarszemu, Aleksander stawiał największe wymagania. Chorowity w pierwszych latach życia był niemal całkowicie, jak i jego rodzeństwo, odcięty od świata, pod opieką matki i niani.

W 1881 roku, kiedy dziad Mikołaja, Aleksander II, nauka Mikołaja została rozszerzona o przedmioty potrzebne przyszłemu carowi. Trzeba tu też dodać, ze Mikołaj lubiący domowe życie, nigdy nie podchodził z radością do swojego miejsca w życiu. Młody Mikołaj Aleksandrowicz prowadził ożywione życie towarzyskie, natomiast nie przejawiał żadnego zainteresowania polityką. Chcąc wdrożyć następcę tronu do jego przyszłych obowiązków, Aleksander III powołał go w dniu jego 21. urodzin do rady ministrów i do Rady Państwa. Mikołaj uczestniczył w posiedzeniach tych ciał, jednak rzadko zabierał głos, a wielu przekazywanych mu dokumentów – jak zanotował w pamiętniku – w ogóle nie czytał.

W 1890 dwudziestodwuletni Mikołaj nawiązał znajomość z tancerką Matyldą Krzesińską. Był to ponoć jego pierwszy, poważny związek z kobietą, który został przerwany na życzenie cara Aleksandra III. Według większości biografów Mikołaja już w tym okresie był on poważnie zainteresowany księżniczką heską Alicją, którą poznał w 1884 na ślubie wielkiego księcia Sergiusza Nikołajewicza z jej siostrą Elżbietą. Mikołaj miał wtedy szesnaście lat i był cztery lata starszy od Alicji. Po raz drugi Mikołaj widział ją dopiero trzy lata później, jednak w swoim dzienniku zapisał, że jest zakochany w księżniczce heskiej. Jego zainteresowanie Alicją zostało dostrzeżone i skrytykowane przez rodziców, którzy uważali Alicję za niezbyt dobrą partię.

Początek panowania Mikołaja II jest związany z masową tragedią, jaką była w czasie ceremonii koronacji w Moskwie 18 maja 1896 roku panika na Chodynce, która pochłonęła życie prawie 1400 osób. Przez to zyskał miano „cara chodyńskiego”. W polityce wewnętrznej usiłował utrzymać samowładztwo – na początku panowania określał powołanie jakiegokolwiek przedstawicielstwa narodowego jako "nieziszczalne marzenie". W polityce zagranicznej nie bez wahań kontynuował zawarte przez ojca przymierze z Francją i dążył do rozszerzenia wpływów rosyjskich na Bałkanach i w Azji. Nie godził się na żadną formę autonomii dla Kraju Nadwiślańskiego, jak od 1867 określano Królestwo Polskie. W 1904 wypowiedział wojnę Japonii, która była pasmem rosyjskich klęsk i niepowodzeń i zakończyła się zwycięstwem Japończyków w 1905. Wywołało to protest i chęć reform wśród chłopów i mieszczan. W tym samym roku, po Krwawej Niedzieli, wybuchła rewolucja lutowa. W jej wyniku musiał ugiąć się do ustępstw i powołał Dumę Państwową. W Manifeście Październikowym uchylił niektóre represje, między innymi przywrócił naukę j. polskiego w szkolnictwie Kongresówki. Od 1907 roku coraz większy wpływ na cara miał mnich Rasputin. Zmuszony przez Dumę Państwową i część wyższej generalicji armii czynnej do abdykacji 15 marca 1917 zrobił to w imieniu swoim i syna carewicza Aleksego na rzecz swojego brata, wielkiego księcia Michaiła, który tron przyjął, jednak następnego dnia abdykował (stąd nazywany carem jednodniowym), później prawdopodobnie zamordowany przez CzeKa.

Po abdykacji Mikołaj Romanow wraz ze swoją rodziną przebywał w areszcie domowym, początkowo w Carskim Siole, potem w Tobolsku, a w końcu w Jekaterynburgu. W mieście tym zostali uwięzieni w domu inżyniera Nikołaja Ipatiewa – tzw. domu specjalnego przeznaczenia, otoczonym wysokim drewnianym płotem.
16 lipca 1918 cała rodzina położyła się spać około godziny 23. Krótko po północy, już 17 lipca, dowódca domu – Jakow Jurowski obudził całą rodzinę i kazał wszystkim zejść do piwnicy, rzekomo z powodu grożącego im niebezpieczeństwa. Zgodnie z poleceniem Jurowskiego cała carska rodzina – car, jego żona, cztery córki oraz syn, a także przyboczny lekarz doktor Jewgienij Botkin oraz trzy osoby z dobrowolnej służby: kucharz Iwan Charitonow, kamerdyner Aloizij Trupp i pokojówka Anna Demidowa, znaleźli się w małym pokoiku w piwnicy domu Ipatiewa. Jurowski zgodził się nawet przynieść dwa krzesła, na których zasiedli Aleksandra Fiodorowna oraz słabowity carewicz Aleksy. Po odczytaniu przez Jurowskiego uzgodnionego wcześniej tekstu podanego jako wyrok, car Mikołaj zdąrzył tylko zapytać: "Co? co?", a następnie wszystkich rozstrzelano. Ciała zostały następnie załadowane na samochód ciężarowy i wywiezione do lasu, na uroczysko "czterej bracia". Tam zwłoki zostały rozebrane (w czasie tej czynności na ziemię wysypywało się wiele drogocennych kamieni zaszytych w ubraniach członków rodziny carskiej), oblane kwasem, poćwiartowane i wrzucone do nieczynnych szybów, które znajdowały się na polanie. Według relacji z ekshumacji prowadzonych pod koniec XX w. w kopalni, po odkryciu w niej szczątków, nie znaleziono ludzkich kości wskazujących na złożenie w niej ciał Aleksego i Anastazji lub Marii, najmłodszych potomków cara. Szczątki Aleksego i Marii zostały znalezione w 2007 roku w Rosji, potwierdziły to testy DNA zrobione w USA. Zostały pochowane z resztą rodziny carskiej.

Na jednej ze ścian piwnicznego pokoiku domu Ipatiewa znaleziono później napisany ołówkiem następujący, nieco zmodyfikowany, dwuwiersz z Heinego :
"Belsatzar war in selbiger Nacht
von seinen Knechten umgebracht"

(Baltazar został tej nocy przez sługi swe zabity)